• • از دیدگاه اجتماعی: الف )ارتباط مؤثر و انسانی و مشارکت جویی ب ) توسعه و هویت در جایگاه اجتماعی ج ) قانونمندی و شایسته پروری در جامعه.

• از دیدگاه معنوی: آرامش و اطمینان درون ، داشتن اهداف متعالی ، بها دادن به ارزش‌های الهی و انسانی.

۲-۲-۳ سلامت سازمانی چیست ؟

به نظر رابرت مایلز ، سلامت سازمانی عبارت است از سازگاری و ارتقاء توانایی یک سازمان برای حصول بقاء

. ازنظر لایدن و کلینگل سلامت سازمانی یک مفهوم تقریباً تازه ای است که شامل توانایی سازمان برای انجام وظایف خود به طور مؤثر و رشد و بهبود سازمان خواهد بود . یک سازمان سالم جایی است که افراد می خواهند در آنجا بمانند و کار کنند و خود افرادی سودمند و مؤثر باشند.

‌بنابرین‏، صنایع سالم موجبات انگیزش و علاقه مندی به کار را ‌در کارکنان به وجود آورده و از این طریق اثربخشی خود را بالا می‌برند.

۲-۲-۴ مقدمه ای بر سلامت اداری

نقطه مقابل فساد اداری موضوع سلامت اداری است. یعنی نظام اداری با رعایت اصول و مقررات اداری حاکم و با توجه به نظم اداری از قبل طراحی شده ،وظایف خود را به خوبی و برای نیل به بهره‌ وری سازمانی اجرا می‌کند. سلامت اداری یکی از خواستها و آرزوهای دیرینه جوامع مختلف بوده به طوری که نظام اداری یک ابزار توزیع عادلانه خدمت به عموم شهروندان باشد. از ابتدای تشکیل دولت ها همواره دولت خوب و حکومت خوب که حافظ منافع عموم باشد مورد بحث بوده ونظریه های زیادی در این رابطه ارائه شده که حاکی از اهمیت آن است . ایده سلامت اداری با مفهوم دولت خوب وحکومتداری خوب آمیخته است .افلاطون اخلاق و فضیلت را بنیان دولت خوب و ارسطو خرد و قانون را بنیان دولت خوب می‌دانند، عده‌ای دولت مذهبی که احکام را از وحی گرفته و به قوانین طبیعی جاری می‌سازد و عده‌ای قدرت و اقتدار دولت در حاکمیت داخلی و خارجی را به عنوان معیار دولت خوب می‌ دانند. بانک جهانی مواردی چون مشارکت، حاکمیت قانون ، شفافیت ، ‌پاسخ‌گویی‌ ومسئولیت پذیری ، اجماع ، برابری ، اثربخشی ، کارایی را لازمه‌ی حکومت خوب می‌دانند.(ملکی ، ۱۳۹۱).

نایدو(۱۹۹۹) معتقد است تأکید ‌بر ضرورت توسعه پایدار و اعتقاد ‌به این که دستیابی به آن تنها از طریق دولت سالم امکان‌پذیراست، ظرفیت‌سازی درجامعه مدنی، شهروندان آگاه ، مشارکت از طریق سازمان‌های داوطلبانه ، دموکراسی، رعایت حقوق بشر، قانوگذاری ، اثربخشی و کارایی و ‌پاسخ‌گویی‌ از ویژگی‌های ‌حکومت‌داری خوب هستند. ‌بنابرین‏ برای داشتن نظام سالم اداری نیاز به حکومت خوب و حکومت خوب بر مشارکت و دموکراسی استوار است و تحقق آن با تمرکز‌زدایی و تفویض اختیار امور، هم درسطح سازمانی و هم در سطح کلان، می‌تواند اتفاق بیافتد . تمرکز زدایی فاصله قدرت را کم و کاهش فاصله قدرت موجب کاهش فساد نهادینه شده اداری خواهد شد. درحالت سلامت مثبت ارگانیسم ضمن انجام وظیفه به رشد ‌و شکوفایی اش ادامه می‌دهد . سلامت اداری به وضعی فراتر از اثر بخشی کوتاه مدت سازمان اشاره دارد.سلامت نظام اداری مجموعه ای است از خصایص نسبتا پایدار که انطباق با شرایط محیط، روحیه بالای نیروی کار، کفایت برای حل مشکلات ، سرعت عمل و… را به همراه دارد . به طور کلی سلامت نظام اداری بر برآیند انجام کار اثر بخش تأکید دارد(فندرسکی، مجموعه مقالات همایش سلامت نظام اداری ،۱۳۸۱) سلامت اداری خواه و ناخواه ریشه در دو عامل مدیریت و رهبری قوی و صادقانه و انسجام درونی نظام اداری دارد. سلامت به معنی عدم بیماری و نارسایی در یک ارگانیسم (موجود زنده) است. فارغ بودن از بیماری نیز به معنی بهینه عمل کردن ارگانیسم نیست زیرا که ارگانیسم ممکن است سالم باشد ولی به وظیفه ‌و کارکردهای خویش عمل نکند. حال سوال این است که آیا می توان مفهوم سلامت را که مربوط به موجودات زنده است درمورد سازمان‌ها به کار برد؟دانشمندی معتقد است که صرف نظرازمشکلاتی که(ارگانیسم پنداری سازمان)ونوع آرمانی بودن مفهوم سلامت کامل به بار می آورند، رویداد سلامت سازمانی از لحاظ مفهوم ‌پویایی‌های‌ سازمان‌ها و پژوهش و کوشش در جهت بهسازی آن ها، مزایای علمی قابل ملاحظه ای دارد.

۲-۲-۵ تعریف چند واژه پیرامون نظام اداری سالم

• • پاسخگوئی^[۳]: منظور از پاسخ‌گوئی، مسئولیت‌پذیری و گزارش‌دهی دستگاه‌ها در خصوص عملکردشان است؛ طوری‌که مسئولان باید در رابطه با ارائه خدمات به همه مردم، نمایندگان آن ها یا مراجعان خود متعهد باشند.پاسخگوئی دربرگیرنده گزارش‌دهی عملکرد است. پاسخگوئی سازمان‌ها را برای موفقیت بیشتر در آینده ملزم به هدف‌گذاری می‌کند. این اهداف تعهدهای اعلام شده و استانداردهای ارائه خدمات را نشان می‌دهند. به طور خلاصه، پاسخگوئی به منظور گزارش عملکرد در فواصل منظم در مقابل اهداف وضع شده است.

• • شفافیت ^[۴]: منظور از شفافیت افزایش آگاهی مردم از تصمیم‌ها و سازوکارهای داخلی دولت است. ‌به این معنی‌که افراد از سیاست‌ها و اقدامات دولت آگاهی و در هنگام بروز مشکلات یا داشتن شکایات از این‌که به کدام مرجع مراجعه کنند، اطلاع کافی داشته باشند. برای ایجاد رابطه مطلوب میان دولت و مردم و تحقق هدف یاد شده، رعایت اصول ”حق آگاه شدن“ و ”آزادی اطلاعات“ ضروری است. در این راستا نگرش مسئولان باید تغییر کند و در فرهنگ و رفتار نظام اداری تغییرات لازم صورت گیرد.

• سلامت و یکپارچگی ^[۵]: این اصطلاح عبارت از ”استفاده از قدرت عمومی برای منفعت عمومی“ است. این عنصر محور برجسته مبارزه با فساد است. مفهوم سلامت، پیشنهاددهنده شیوه های مثبت و فعال است و ‌بر مبنای‌ آن در واقع قبل از این‌که به دنبال طرح‌هائی برای مبارزه با فساد باشیم، بهتر است در مسیر سلامت اداری جامعه حرکت کنیم و گروه‌ها و بخش‌های مختلف برای پیشگیری و مبارزه با شکل‌گیری فساد را گرد آوریم. به‌عبارت دیگر، گروه‌های مختلف و ذی‌نفع، به طور نظام‌یافته برای جلوگیری از فساد، بسیج و ظرفیت‌سازی شوند.(ملکی ، ۱۳۹۱)

۲-۲-۶ ویژگی های سازمان ونظام اداری سالم