۱-۶-۲- نوجویی:

نوجویی که تنوع طلبی یا محرک خواهی هم نامیده می‏ شود، نمایانگر پاسخ به چیزهای تازه و نو (جدید) است. این خصوصیت باعث جستجوی مشتاقانه برای محرک‏های تازه و ناآشنا شده، بالقوه باعث خلاقیت و کشفیات می‏ شود. این ویژگی، مواردی مانند‏ تکانشگری، برون‏ریزی خشم، بی‏ثباتی در روابط و خودمحوری را به دنبال دارد. نوجویی شامل چهار صفت است که عبارتند از تحریک‏پذیری کنجکاوانه در مقابل انعطاف‏ناپذیری، اسراف‏کاری در مقابل صرفه‏جویی، تکانشگری در مقابل تأمل و بی‏‏نظمی‏ در مقابل انضباط خشک. افرادی که نوجویی بالا دارند بسیار سریع هیجان‏زده می ‏شوند، کنجکاو، مشتاق، پرشور، تکانشی و نامرتب هستند و خیلی زود کسل می ‏شوند (کاپلان وسادوک، ۲۰۰۳).

۱-۶-۳- اجتناب ‏از ‏آسیب:

به عنوان ترس از شرایط نامطمئن تعریف می‏ شود و عبارت است از بازداری اجتماعی، شرم در برابر غریبه‏ها، آستانه تحریک‏پذیری پایین، نگرانی بدبینانه نسبت به مشکلات، حتی در شرایطی که برای اکثر مردم نگران کننده نیست (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۳).

۱-۶-۴- پاداش- وابستگی:

رفتاری که در‏گذشته تقویت دریافت ‌کرده‌است، حتی در شرایطی که تقویت ادامه نداشته باشد نیز تکرار می‏ شود و افراد در میزان این تداوم رفتاری که پس از قطع تقویت وجود دارد با هم فرق می‏ کنند که پاداش-‏وابستگی نامیده می‏ شود (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۳).

۱-۶-۵- پشتکار:

راهبرد سازکارآن‏های است برای مواقعی که تقویت به صورت متناوب و سهمی ارائه می‏ شود و پیامد کار همواره ثابت می‏ماند. اما زمانی که پیامدها به سرعت تغییر می‏ کنند پشتکار به‏ یک ویژگی ناکارآمد‏ تبدیل می‏ شود. افراد با پشتکار بالا، ناکامی ‏و خستگی را به عنوان یک چالش می‏نگرند و حتی زمانی که با نقص و یا انتقاد مواجه می ‏شوند، به راحتی کارها را رها نکرده و در واقع سعی می‏ کنند با کار اضافی آن کار را جبران کنند. این افراد به دنبال موفقیت‏های بیش از اندازه هستند. برعکس افرادی که پشتکار پایینی دارند به صورت سست، غیرفعال، غیرقابل اطمینان، ناپایدار و سرگردان عمل می‏ کنند. این افراد در زمانی که احتمال دادن تقویت ثابت باقی می‏ماند (مثل حقوق ماهانه ثابت برای کارکنان یک مجموعه)، معمولا در اقدام به کارها بسیار کند عمل می‏ کنند و داوطلب انجام کاری نمی‏شوند.

۱-۶-۶-همکاری: : برپایه پنداشت از خویشتن به عنوان بخشی از جهان انسانی و جامعه قرار دارد که ‏از آن حس اجتماعی، رحم و شفقت، وجدان و تمایل به انجام امور خیریه مشتق می‏ شود. واژه همکاری در برگیرنده تفاوت‏های فردی در میزان هویت‏یابی جمعی و پذیرش دیگران است. افرادی که حس همکاری بالایی دارند، افرادی همدل، صبور، مهربان، حمایت‏کننده و با انصاف هستند و از کم کردن به دیگران لذت می‌برند.

۱-۶-۷- خودراهبری:

خودراهبری بر پایه پنداشت از خویشتن به عنوان یک فرد مستقل استوار است. احساساتی نظیر وحدت، احترام، عزت نفس، کارآمدی، رهبری و امیدواری، از این خود انگاره نشأت می‏ گیرند.

۱-۶-۸- خودفرآوری:

خودفرآوری بر پایه مفهوم از خویشتن به عنوان بخش وحدت یافته‏ای از جهان و منابع پیرامون آن است که ‏از این خود انگاره ‏احساساتی چون مشارکت عارفانه در امور، ایمان مذهبی و متانت و صبوری غیر مشروط نشأت می‏ گیرد. افرادی که در این خرده‏ آزمون نمرات بالا به دست می ‏آورند، زمانی که درگیر روابط اجتماعی بوده و یا در حال انجام کاری هستند، از مرزهای فردی خود فراتر می‏ روند. به نظر می‏رسد که‏ آن‏ها در دنیای دیگری سیر می‏ کنند و دارای تجربیات اوج هستند و اکثراً افرادی خلاق هستند‏. بر عکس افرادی که سطح خودفرآوری پایینی دارند در روابط خود و یا در هنگام‏ تمرکز بر کارها خودآگاه باقی می‏مانند و به ندرت تحت تأثیر هنر و زیبایی قرار می‏ گیرند (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۳).

• 1. تعریف عملیاتی متغیرها

۱-۷-۱- سرشت‏ و ‏منش

ویژگی‏های سرشت‏ و ‏منش شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

۱-۷-۲- نوجویی

بعد نوجویی شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

۱-۷-۳- اجتناب از آسیب

بعد اجتناب از آسیب شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

۱-۷-۴- پاداش- وابستگی

بعد پاداش-وابستگی شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

۱-۷-۵- پشتکار

بعد پشتکار شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

۱-۷-۶- همکاری

بعد همکاری شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

۱-۷-۷- خودراهبری

بعد خودراهبری شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

۱-۷-۸- خود فرآوری

بعد خود فرآوری شخصیت، نمره‏ای است که توسط آزمودنی‏ها در پاسخ به پرسشنامۀ ۱۲۵ سؤالی سرشت‏ و ‏منش کلو‏نینجر (۱۹۹۴) کسب شده است.

.

فصل دوم

مباحث نظری و پیشینه پژوهش

در این فصل از پژوهش ابتدا مباحث نظری در ارتباط با شخصیت، سرشت‏ و‏ منش و خودکشی و سپس مروری بر پیشینه تحقیقاتی متغیرها ارائه شده است.

• 1. چارچوب نظری متغیرها :

۲-۱-۱- سرشت‏ و ‏منش

۲-۱-۱-۱- شخصیت

به نظر اتکنسیون^[۱۵] و هیلگارد^[۱۶] (۲۰۰۱) شخصیت عبارت است از الگوهای معینی از شیوه های تفکر که نحوه سازگاری شخص را به محیط تعیین می ‏کند.

در فرهنگ توصیفی علوم‏ تربیت، شخصیت این‏گونه تعریف شده است: مجموعه صفاتی که با ثبات نسبی در یک فرد وجود دارد و به دیگران اجازه می‏ دهد ‏تا بتواند رفتار او را از دیگران متمایز سازد (فراهانی و همکاران، ۱۳۸۳).شخصیت، مجموعه‏ای از جنبه‏ های بدنی، عادات، تمایلات، حالات، افکار و رفتارهایی است که در فرد به صورت خصوصیات و صفاتی نسبتا پایدار در آمده است و به صورت یک کل واحد عمل می ‏کند (حسینی، ۱۳۸۷).

پروین (۲۰۰۱) ضمن برشماری چند فرض مشخص درباره ماهیت شخصیت، شخصیت را آن دسته از ویژگی‏های فرد یا افرادی می‏داند که الگو‏های ثابت رفتاری آن‏ها را نشان می‏ دهد.این فرض‏ها عبارت است از:

1. 1. ارگانیسم انسان خصوصیاتی متفاوت از سایر‏گونه ها دارد و این تفاوت‏ها در مطالعه شخصیت، اهمیت خاصی دارد.

1. 1. رفتار انسانی پیچیده است و درک شخصیت انسان ایجاب می ‏کند که ‌به این ‌پیچیدگی‏های رفتاری توجه شود.