در حقوق ما نص قانونی و یا رویه خاصی در این مورد وجود ندارد، هرچند در قانون الحاق یک بند و تبصره تا ماده ی ۶ قانون مطبوعات مصوب ۲۱/۵/۷۷ مجلس، یکی از موارد محدودیت مطبوعات استفاده‏ی ابزاری از افراد در تصاویر و محتوا دانسته شده است. اضافه بر این، بعضی از حقوق ‌دانان گرفتن عکس و مونتاژآن بدون اجازه‏ی فرد را عرفاً وشرعاً ممنوع می دانند.[۱۲۳]

بهرحال نتیجه‏ای که از این بحث می‏توان گرفت اصل بر عدم جواز پخش یا چاپ تصویر است اما به واسطه استثناءات وارد شده شاید تنها در صورتی که این امر به خاطر مقاصد تجاری یا تبلیغاتی صورت
می‏ گیرد تجاوز به حق خصوصی فرد محسوب می‏ شود.

بند۶: اصل آزادی مالکیت و احترام به آن

مالکیت حقی است دائمی که به موجب آن شخص می‏تواند در حدود قوانین تصرف در مالی را به خود اختصاص دهد و از منافع آن استفاده کند. مالک حق دارد هرنوع تصرف مادی یا حقوقی بر مال خود انجام دهد. البته این اختیار که در تمام نظامهای حقوقی به عنوان یک اصل پذیرفته شده دارای استثناءات فراوانی می‏ باشد[۱۲۴].حق مالکیت در نخستین اعلامیه‏های حقوقی و به ویژه اعلامیه۱۷۸۹ فرانسه در فهرست آزادیهای عمومی قرار گرفته است [۱۲۵].این امر در ماده ۱۷ اعلامیه حقوق بشر ۱۹۴۸ و ماده ۱۹ اعلامیه اسلامی حقوق بشر قاهره و همچنین اکثر قوانین اساسی کشورها از جمله اصل ۴۶ قانون اساسی ایران به صراحت پیش‌بینی شده است[۱۲۶].یکی از مصادیق مهم این اصل مالکیتی است که انسان بر حاصل ابتکار و اندیشه خود دارد که حقوق معنوی یا فکری نامیده می‏ شود. مانند حق تألیف،حق اختراع،مالکیت صنعتی و تجاری و… . در شناسایی این حق و به تبع آن مالکیت بر آن تردید دارند و یا وجود آن را منوط به شناسایی قانون
می‏ دانند[۱۲۷]. ولی به هر حال این حقی است که امروزه اغلب، آن را به درستی مورد تأکید قرارداده و در معاهدات بین‌المللی و قوانین داخلی نیز آمده است. که در آینده به تفصیل راجع به آن سخن گفته خواهد شد.آنچه در اینجا مهم است احترام ‌به این اصل است چرا که رشد وسایل ارتباط جمعی از جمله رسانه های صوتی و تصویری ایجاب می‌کند که به اصل آزادی مالکیت حقوق معنوی پدید‏آورندگان آثار احترام بیشتری گذاشته شده و از هر گونه تصرفی نسبت به آن خودداری گردد.

گفتار دوم: مبانی اخلاقی مسئولیت مدنی رسانه های صوتی و تصویری

بند۱: مفهوم اخلاق و رابطه‏ آن با حقوق

اخلاق،مجموعه قواعدی است که رعایت آن ها برای نیکوکاری و رسیدن به کمال لازم است. قواعد اخلاقی میزان تشخیص نیکی و بدی است و بی آنکه نیازی به دخالت دولت باشد انسان در وجدان خویش آن ها را محترم و اجباری می‌داند. اخلاق نیز هرچند تفاوت‏هایی با حقوق دارد اما به هر حال قانون زندگی است و از انسان و فضیلت و داد وستم به طور نوعی گفتگو می ‏کند .[۱۲۸]

درمورد رابطه‏ اخلاق با حقوق برخی بر این نظرند که حقوق و قانون باید منطبق با اخلاق جامعه باشد و جائی که قانون خلاف اخلاق است اعتباری ندارد. گروهی هیچ رابطه ضروری میان حقایق حقوقی و اخلاق قائل نیستند و گروهی قضات را ملزم می‏ دانند که در تفسیر قوانین به گونه‏ای عمل نمایند که با وجود سازگاری با واقعیت‌های حقوقی بالاترین جذابیت اخلاقی را داشته باشد.[۱۲۹] با وجود همه‏ اختلافات امروز همه بر این عقیده‏اند که حقوق را نمی‏توان فقط در لابه لای قوانین جستجو کرد زیرا که هدف حقوق رعایت مسائل جامعه نیز هست و در بسیاری از مسائل مثل مسئولیت مدنی نیز قواعد اخلاقی به کمک حقوق می ‏آیند . چون بحث مسئولیت، اخلاق را نیز در بر می‏ گیرد ‌در مورد فعالیت رسانه ها اجرای اصول اخلاقی با تضاد و ابهام و نبود ضمانت اجراهای لازم روبرو است اما اصول اخلاقی معیار خوبی برای تشخیص تقصیر صاحبان رسانه در صورت بروز خسارت می‌باشد.

بند۲: اخلاق رسانه ای

الف) مفهوم

امروزه تلاش‌های زیادی برای پایه ریزی اصول اخلاقی برای فعالیت رسانه ها صورت گرفته است و این تلاش‏ها هم به دلیل گسترش کمی و کیفی رسانه های گروهی و تاثیر آن ها و هم به دلیل نبود قوانین بوده است . اخلاق رسانه‏ای و ایجاد مقررات اخلاقی در کشورهای غربی در حال پیشرفت است وتوجه ‌به این زمینه بعد از جنگ جهانی دوم شروع و منجر به تدوین و تصویب مجموعه های مختلفی درباره مقررات اخلاق در فعالیت‏های ارتباطی گردد. امری که متأسفانه چندان در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است[۱۳۰]. البته اجرای اصول اخلاقی در فعالیت رسانه ها با موانع عمده ای چون ابهام ارزش‌ها و تضاد بین آن ها و ضرورت‌های حرفه ای و نبود ضمانت‏های اجرای لازم رو بروست[۱۳۱].مجموعه اصول بین‌المللی اخلاق
حرفه‏ای روزنامه نگاری مهم ترین مجموعه ای است که در این زمینه ایجاد شده است .این مجموعه طی سال‌های ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۳تنظیم شد و مبنایی بود برای تهیه‏ی قوانین دیگر. ‌در مورد فعالیت رسانه ها آزادی اطلاعات ، خبررسانی ، مسئولیت خبرنگاران در برابر مردم ، احترام به دارایی‏های معنوی انسان ها ، احترام به حریم خصوصی و شئون انسانی از مواردی هستند که در اصول این مجموعه ذکر گردیده‏اند. اقدام دیگری که در زمینه‏ اصول اخلاقی فعالیت رسانه انجام شده ،تدوین اصول و موازین اخلاقی انجمن روزنامه‏نگاران حرفه‏ای ۱۹۷۸ و موازین اخلاقی اتحادیه سردبیران اخبار و شبکه‏های رادیو و تلویزیونی است اکثر این قواعد مورد توجه قانون‏گذاران قرار گرفته و باعث وضع قوانین خاصی ‌در مورد فعالیت رسانه ها
می شود.[۱۳۲] مثلاً در قانون ۳۰ سپتامبر ۸۶در فرانسه اصول اخلاقی ارتباطات مورد توجه قرار گرفت و منجر به ایجاد مقررات خاصی از جانب شورای عالی سمعی و بصری که ناظر بر فعالیت رادیو و تلویزیون بود شد.[۱۳۳]

ب) مواردی از اجرای اصول اخلاقی در فعالیت رسانه ها

اول: اخلاق رسانه ای

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...