مشخصات شناختی سهام‌داران:

تعصب توهم کنترل: تمایل اشخاص به تخمین کنترل بیش از حد که آن ها روی نتایج دارند. (محزون، ۱۳۸۹)

تعصب اعتماد: تمایل به اعتماد بیش از حد به توانایی برای پیش‌بینی کردن رفتار بازار به طور خاص هنگامی که با انتخاب اوراق بهادار سوداور در ارتباط باشد (همان منبع).

تعصب اسناد به خود: تمایل افراد ‌به این اعتقاد که آن ها از سایر افراد بهترند و این اعتقاد که بدشانسی با احتمال بیشتری برای افراد دیگر رخ می‌دهد (همان منبع).

مغالطه سرمایه گذاری: گوش دادن به نظرات افراد در حال اشتباه و راهنمایی گرفتن از آن ها. یکی از آسان‌ترین راه های از دست دادن پول، گوش دادن به راهنمایی‌های اقوام و آشنایان ناآگاه است. (بابایی، ۱۳۹۰)

تبادل اطلاعات: مبنای تبادل اطلاعات بین افراد (یا عناصر کارکردی)، انتقال اطلاعات است و این اطلاعات، از مجموعه ای از علامت­ها تشکیل می­ شود. به عبارت دیگر، تبادل اطلاعات مکانیسمی است که روابط انسان ‌بر اساس و به وسیله آن به وجود می ­آید و همه مظاهر فکری و وسایل انتقال و حفظ آن­ها در مکان و زمان بر پایه آن توسعه می ­یابد. فرایند تبادل اطلاعات ممکن است میان انسان و انسان، انسان و ماشین یا ماشین و ماشین باشد. در شکل تبادل اطلاعات میان انسان و ماشین، از ماشین به عنوان وسیله استفاده می­ شود و ماشین­ها نیز در سیر پیشرفت خود به درجه بالایی از تعامل با انسان می­رسند (درخشیده، ۱۳۹۱).

تورش های رفتاری: منظور از تورش رفتاری، انحراف از تصمیم گیری های درست و بهینه است. به طوری که اشخاص در فرایند تفکر و تصمیم گیری دچار خطا شوند (ریتر^[۱۹]، ۲۰۰۳).

رفتار توده ای: رفتار توده ای عبارت است از آن دسته رفتارهای سرمایه گذاران در بازار، که منجر به نادیده گرفتن پیش‌بینی ها و عقاید خود در رابطه با قیمت سهام و اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری تنها بر پایه رفتار کل بازار می شود (ایزدی نیا، حاجیان نژاد، ۱۳۸۸).

۱-۱۴-۲- تعریف عملیاتی

عدم اطمینان محیطی: درک فرد از مبهم بودن آینده معاملات از نظر بی ثباتی قیمت ها به خاطر وجود تورم، تحریم های سیاسی و تغییر در قوانین دولتی.

مشخصات شناختی سهام‌داران:

تعصب توهم کنترل: توهم سهامدار درباره اینکه بر روی تمامی پدیده ها و رویدادها کنترل داشته و نسبت ‌به این عقیده نیز پافشاری کند.

تعصب اعتماد: اعتماد بیش از اندازه به بازار و ‌گروه‌های ذینفع و پافشاری نسبت به آن.

تعصب اسناد به خود: شخص سهامدار در صورت کسب سود عوامل را به خود نسبت داده و در صورت زیان به عوامل خارج از خود و پافشاری نسبت ‌به این موضوع.

مغالطه سرمایه گذاری: استفاده از داده های غلط جهت محاسبات ، رفتارهای اشتباه آمیز در جریان فروش سهام ، ایجاد شبهه و عدم اطمینان در میان سایر سرمایه گذاران و دادن اطلاعات غلط به سرمایه گذاران.

تبادل اطلاعات: مبادله هر گونه داده و اطلاعات بین ‌گروه‌های ذینفع مخصوصاسهامداران ،کارگزاران و شرکت ها.

تورش های رفتاری: انجام فعالیت ها و رفتارهای اشتباهی و خلاف عقل و منطق که ممکن است گاهی اوقات به زیان سرمایه گذار و سهامدار تمام شود.

رفتار توده ای: خرید و فروش سهام توسط سهام‌داران بر اساس جو حاکم بر بازار و پیروی از توده اکثریت سهام‌داران.

۱-۱۵- ساختار کلی گزارش

ساختار کلی این پژوهش به طور خلاصه در شکل ۱-۳ آورده شده است.

شکل ۱-۳- ساختار کلی پژوهش

فصل دوم: مروری بر ادبیات پژوهش

مقدمه

بخش اول : مبانی نظری

بورس اوراق بهادار

مالی رفتاری

عدم اطمینان محیطی

مشخصات شناختی سهام‌داران

تبادل اطلاعات

تئوری بازار کارا

تصمیم گیری

تورش های رفتاری

رفتار توده وار

مدل مفهومی پژوهش

بخش دوم پیشینه تحقیق

مطالعات انجام شده در داخل کشور

مطالعات انجام شده در خارج کشور

۲-۱- مقدمه

تصمیم گیری های اقتصادی نیازمند اطلاعاتی است که بتوان با کمک آن ها منابع موجود و در دسترس را به گونه ای مطلوب تخصیص داد. یکی از مهمترین عوامل در تصمیم گیری صحیح، اطلاعات مناسب و مرتبط با موضوع تصمیم است که اگر به درستی فراهم و پردازش نشود، تاثیرات منفی برای فرد تصمیم گیرنده در پی خواهد داشت. بهره گیری از اطلاعات افشا شده و به عبارتی تصمیم گیری صحیح در بازار اوراق بهادار زمانی امکان پذیر است که این اطلاعات، به موقع، مربوط، با اهمیت و نیز کامل و قابل فهم باشد (درخشیده، ۱۳۹۱، ص ۶۰).

چنانچه اطلاعات فاش شده، این ویژگی ها یا بعضی از آن ها را نداشته باشد، بدون تردید ساز و کار کشف قیمت در بازار به درستی عمل نخواهد کرد و قیمت گذاری اوراق به شیوه ای مطلوب انجام نخواهد شد. وجود اطلاعات کافی در بازار و انعکاس به موقع و سریع اطلاعات در قیمت اوراق بهادار با کارایی بازار ارتباط تنگاتنگی دارد. افشای اطلاعات موجب بهبود سازوکار کشف قیمت ها و در نتیجه قیمت گذاری بهینه و افزایش امکان پیش‌بینی منطقی روند قیمت ها می شود. شفافیت، شاخص توان مدیریت در ارائه اطلاعات ضروری به شکل صحیح، روشن، به موقع و در دسترس است (همان منبع،۶۰).

به عبارتی شفافیت، منعکس کننده این مطلب است که آیا سرمایه گذاران تصویری واقعی از آنچه واقعاً در داخل شرکت روی می‌دهد دارند یا خیر)وطن پرست، ۱۳۸۷). در طی یک دهه گذشته شفاف سازی اطلاعات مالی تاثیر مهمی بر استراتژی های سرمایه گذاری سرمایه گذاران داشته است. تعداد فزاینده پژوهش های انجام شده نشان می‌دهد که در دسترس بودن و کیفیت اطلاعات مالی شرکت ها دو عامل کلیدی تاثیر گذار بر تصمیمات سرمایه گذاری سرمایه گذاران است (ونلند^[۲۰]، ۲۰۰۳). به منظور درک اثرات بالقوه شفاف سازی مالی بر رفتار سرمایه گذار، تعریف واژه شفاف سازی ضروری است (درخشیده‌، ۱۳۹۱، ص ۶۰).

ویشواناس وکافمن^[۲۱] به نقل از فلورینی ۱۹۹۸ نشان دادند که شفاف سازی نقطه مقابل پوشیدگی (پنهانی) است. پوشیدگی به معنای مخفی کردن عمل یک فرد به طور آگاهانه است، در حالی که شفاف سازی به معنای افشا کردن اعمال یک فرد به طور آگاهانه است. شفاف سازی مالی نوعی از شفافیت است که مربوط به موضوعات مالی است و شامل صحت اطلاعات، کامل بودن اطلاعات و به جا بودن آن (به موقع بودن) است (ویشواناس و کافمن، ۲۰۰۶).

در محیط سرمایه گذاری حساس امروزی، بسیاری از سرمایه گذاران بر اهمیت شفاف سازی اطلاعاتی در استراتژی های شرکت تأکید دارند. کمبود اطلاعات و عدم اطمینان، ویژگی های لاینفک علم مالی هستند، زیرا بازیگران در بازارهای سرمایه مشغول داد و ستد سرمایه گذاری و اطلاعات می‌باشند (آدماتی و فلیدر^[۲۲]، ۲۰۰۰).