همه سازمان‌ها در دنیای امروز برای اینکه بتوانند در جهت اهداف متعالی پیش بروند نیازمند رهبری موفق و اثربخش هستند، رهبران از طریق تاثیر و نفوذ در روابط سازمانی و در بین افراد می‌توانند سازمان‌ها را به سمت اهدافشان هدایت کنند ( نصر اصفهانی، حاجیان، کریمی و همکاران، ۱۳۹۱). شیوه های رهبری بدون شک جایگاه مؤسسات آموزش عالی را ارتقا یا تنزل می‌دهد ‌بنابرین‏ می توان گفت امروزه رهبری نقش بزرگی را در موفقیت مؤسسات آموزش عالی ایفا می‌کند (کوزس و پاسنر^[۱]،۲۰۰۲). رهبری موضوعی است که از دیر باز نظر اکثر محققان را به خود جلب کرده و اینکه چه نوع رفتار رهبری در فرایند سازمانی مفید خواهد بود در مرکز توجه قرار گرفته است (پورسلطانی، فرجی، اللهیاری، ۱۳۹۱).

بررسی سبک‌های رهبری طی چندین رویکرد انجام پذیرفته است مطالعه ویژگی و خصوصیات رهبری در دهه ۱۹۳۰ آغاز شد و با رویکرد رفتاری و اقتضایی در دهه ۱۹۵۰و ۱۹۷۰ ادامه یافت (زردشتیان، تندنویس، هادوی و همکاران، ۱۳۸۸) این تلاش‌ها تا آنجا پیش رفته است که امروزه تئوری‌های رهبری پیچیده تر و پر بعدتری در حوزه مطالعه و عمل رهبری مطرح می شود (ترک زاده، ۱۳۸۸). از جمله این تئوری‌ ها تئوری جهان بینی رهبری ^[۲]است که وکسلر^[۳] (۲۰۰۶) آن را مطرح ‌کرده‌است، او تئوری خود را به عنوان یک تئوری پر بعد و پر برآیند در حوزه های مفهومی و عملی مطرح می‌سازد (جعفری، ۱۳۹۱، ترک زاده و جعفری، ۱۳۹۲، ۱۳۹۳).

از نظر وکسلر (۲۰۰۶) جهان بینی ‌ها بر مبنای آنچه ما نسبت به هستی و محیط پیرامون خود، برداشت، دریافت و احساس می نماییم به وجود می‌آید و تنها می توان با بررسی چارچوب ها، الگوها، رفتارها، ارزش‌ها و فرهنگ‌های هر یک از جهان بینی ها به تشخیص و شناسایی آن ها پرداخت و متناسب با شرایط و اقتضائات موقعیتی و مطلوبیت های اساسی سازمان به اتخاذ و به کارگیری ازآنها پرداخت (ترک زاده و جعفری،۱۳۹۳).

با توجه به مطالب بیان شده و اهمیتی که نقش جهان بینی رهبری در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی ایفا می‌کند، انتخاب جهان بینی رهبری توسط رهبران و مدیران دانشگاه ها می‌تواند زمینه ساز موفقیت یا عدم موفقیت آنان شود، ‌بنابرین‏ اگر رهبران جهان بینی رهبری متناسب با شرایط، اهداف و محیط تعاملی سازمان انتخاب کنند زمینه موفقیت سازمان خود را فراهم می‌کنند. و زمینه بالا رفتن توان ‌پاسخ‌گویی‌ به محیط^[۴] برای سازمان فراهم می شود.

در واقع فلسفه وجودی بسیاری از سازمان‌ها از جمله دانشگاه برآوردن نیازهای محیطی و ‌پاسخ‌گویی‌ به آن می‌باشد، ترک زاده (۱۳۸۸) عنوان می‌کند که امروزه بیشتر سازمان‌ها از جمله دانشگاه ها در محیطی که سرشار از تغییر، پویایی و ابهام و عدم اطمینان می‌باشد فعالیت می‌کنند که اصطلاحا از آن به عنوان محیط راهبردی یاد می شود و شرایط و مقتضیات محیط راهبردی ، پاسخ های راهبردی را ایجاب می‌کند. بدون شک دانشگاه ها و مؤسسات و مراکز آموزش عالی جهت ایجاد، حفظ و استمرار بقای معنادار خود در چنین محیط پیچیده ای ناچار به سازواری و ‌پاسخ‌گویی‌ پویا به اقتضائات درونی و محیطی خود می‌باشند.

دانشگاه ها در حال حاضر با محیط های به طور فزاینده رقابتی و تجاری روبرو هستند، ‌بنابرین‏ پرداختن به کیفیت ارائه خدمات و توجه به عوامل مؤثر برآن به عنوان راهبردی برای به دست آوردن یک مزیت رقابتی در این محیط چالش برانگیز مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد (پول، هارمن، اسنل^[۵] و همکاران، ۲۰۰۰). اگر سازمان‌ها ازجمله دانشگاه ها بتوانند با ارائه بهترین خدمات به نیازهای محیط بیرونی خود پاسخگو باشند می‌توانند تصویر بیرونی مناسبی از خود در محیط به وجود بیاورند.

کوبانگلو^[۶] (۲۰۰۸) بیان می‌دارد داشتن تصویر مثبت یا منفی در ادامه بقا و توسعه سازمان امری مؤثر است، از این رو سازمان‌ها به طور متناوب نیاز دارند که چیستی و چگونگی تصویر خود را ارزیابی کنند، ارزیابی تصویر بیرونی اطلاعات مهمی را برای تدوین استراتژیهای سازمان فراهم می‌کند. بی شک به دست آوردن و حفظ وجهه و تصویر مثبت یکی از اهداف تمامی سازمان‌ها از جمله دانشگاه محسوب می شود (باقری، عرفانی فر، ۱۳۸۹). تصویر دانشگاه به معنی داشتن نگرش مثبت نسبت به دانشگاه با در نظر گرفتن فاکتورهایی مثل: ارتباط صمیمی بین دانشجویان دانشگاه، احساس غرور و افتخار فارغ التحصیلان نسبت به دانشگاهی که از آن فارغ التحصیل شده اند، وجود یک تصویر ملی نسبت به دانشگاه به عنوان یک مرکز تحقیقاتی مهم، وجود احزاب دانشجویی فعال و در نهایت امکانات رفاهی مطلوب و شایسته ارائه شده توسط دانشگاه (خیری، راد و عسکری، ۲۰۱۲ ).

‌بنابرین‏ دانشگاه ها به عنوان سازمانی که با اهداف آموزشی و پژوهشی سروکار دارند و نقش تعیین کننده ای را در جامعه ایفا می‌کند باید بتواند تصویر مطلوب و مثبتی از خود در جامعه به ایجاد کند تا محیط هم از آن حمایت کند.

با توجه به همه مطالب بیان شده می توان گفت که جهان بینی رهبری از جمله عوامل زمینه ساز موفقیت دانشگاه ها در محیط محسوب می شود. و می‌تواند زمینه ‌پاسخ‌گویی‌ مطلوب به نیازهای محیط را فراهم کند. در عین حال پاسخگو بودن دانشگاه به محیط موجب بر جای گذاشتن تصویر مطلوبی از آن در محیط می شود ، ‌بنابرین‏ اگر ما به دنبال پیشرفت دانشگاه و همچنین بالا بردن سطح کیفیت خدماتی که ارائه می‌دهیم هستیم نباید از این متغیرها غافل باشیم. اما از آنجایی که تا کنون این متغیرها به خوبی مورد توجه قرار نگرفته است، پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین جهان بینی رهبری، توان ‌پاسخ‌گویی‌ به محیط و تصویربیرونی در مؤسسه‌ آموزش عالی مهر اروند می پردازد.